Man over boord
Man over boord! En dan… Wat doe je als een bemanningslid onverhoopt overboord valt? Lees in dit artikel van Jaap Blok van Zeilschool Zuiderzee alles dat je moet weten over preventie en handelen bij Man Over Boord-situaties (MOB).
Tekst Jaap Blok
Tekening Bart Kamphuis
Zomaar een verhaaltje
Jan vaart samen met zijn zeilmaten Erik en Maarten een leuk tochtje op het IJsselmeer. Hij is ’s ochtends vertrokken met ruime wind vanuit Enkhuizen om een visje te halen in Stavoren. In Stavoren heeft de crew heerlijk geluncht. En op de terugtocht, zo eind de middag, merken de vrienden dat de wind stevig aantrekt. Jarenlange ervaring op een zeiljacht zorgt ervoor dat Jan veel durft en zich sterk voelt. Jan heeft in de loop van de jaren al heel wat hachelijke situaties meegemaakt en denkt bij windje 6 toch naar de mast te kunnen om te reven. Het reven had eerder gekund, hij was al wat laat, maar waarom zou je dit eerder doen. Jan en zijn vrienden kunnen dit toch vliegensvlug. Precies…

Dan snel naar voren, zonder vest, want die ligt nog beneden. Jan geeft Maarten, die roerganger is, de opdracht om aan de wind te gaan varen, Erik zal de lijnen onder de buiskap bedienen. Hij loopt via het gangboord aan de hoge kant naar voren en … struikelt over de loefschoot van de genua…. En toen werd het stil! Op het moment dat Jan struikelde dook het bootje in een golf voor het vrouwenzand. Voer Maarten toch te hoog?? Jan wist zich niet meer vast te houden en … Stil: Ja kopje onder. Geen wind meer in z’n oren maar het ijskoude water van het IJsselmeer.
Man over boord! En dan…
In het hypothetisch verhaaltje heb ik het tot een goed eind gefantaseerd. Eigenbelang, ik moet er niet aan denken wat de gevolgen kunnen zijn. Ik zou daarin kunnen blijven hangen.

Hoe kwam het nou dat Jan overboord sloeg? Was het overmoed, nonchalance, overschatte hij de vaardigheden van zichzelf of van Maarten de roerganger, was het een slechte voorbereiding, of simpelweg vermoeidheid. Ze waren immers al een hele dag op pad en actief bezig.
Het waarom
Het waarom van het ongeval zal zeker komen zijn door één van bovengenoemde oorzaken, misschien wel door meerdere tegelijk. Het klinkt allemaal heel erg logisch en tijdens de evaluatie met de schipper van de KNRM, Jan werd gered door de KNRM (fantaseerde ik) wisten Jan en zijn bemanning haarfijn te benoemen waardoor het kwam. Geen van allen waren ze zich tijdens de bijzondere manoeuvre, het reven van het zeil, bewust van de gevaren. Ze hadden het toch al zo vaak gedaan.
De kans dat je in koud water overleeft, wordt door het dragen van een reddingsvest met factor 4 vergroot. En toch draagt maar 30 procent van de watersporters consequent een reddingsvest. Dat percentage kan flink omhoog! — Bron KNRM
Preventie
Jan had zich in het verleden heel erg verdiept in veiligheid. Zijn schip was piekfijn op orde. Reddingsvesten waren aan boord, lifelines en looplijn waren er. Hij had zelfs zijn zeereling zo geconstrueerd dat deze bij de hekstoel makkelijk losgesneden kon worden in het geval de zeereling in de weg zou zitten als iemand aan boord gehesen moest worden. Ook had hij een MOB-knop en Marifoon bij de stuurstand. En achterop het schip een hoefijzer en een joon. Binnen bij de kaartentafel hing een Epirb. Hoe kon hij zijn schip nog veiliger maken.

Je leest het al: Voorkomen is beter dan genezen. Een oud spreekwoord maar op een boot roepen wij als instructeurs vaak: ‘De beste manier om een ‘mob’ te trainen is te trainen om het te voorkomen!’ Ons advies: Niet overboord vallen!!
Maar dan gebeurt het toch.
Hoe handel je dan?
Wat doe je als als één bemanningslid onverhoopt overboord valt?

Bij Zeilschool Zuiderzee geloven we dat door bewustwording, training en vervolgens oefenen, oefenen en nog eens oefenen, veel ongevallen en ernstige gevolgen hiervan kunnen worden voorkomen. En gelukkig staan wij hier niet alleen in.

Vaak wordt er tijdens onze CWO-training aandacht besteedt aan een MOB-procedure. Het is een standaard onderdeel uit van het CWO curriculum. Kun je na een cursus dan direct iemand benaderen en aan boord krijgen? Dat betwijfel ik. Dit vraagt oefening. Alleen al het oefenen en benoemen vergroot de bewustwording van het risico.

Jochem Ploegmakers en Jaap Blok van Zeilschool Zuiderzee zijn dit voorjaar met de Escape, het lesschip van Zeilschool Zuiderzee, het water op geweest om te trainen en te ontdekken hoe iemand aan boord te krijgen. Doorgewinterde instructeurs, hebben zij dit nog nodig? Jazeker, ook wij blijven trainen op veiligheid.

Ook hebben we afgelopen voorjaar samen Jasper Jansen van Jasperwatersport een MOB-workshop verzorgd voor de X-yacht club in Almere. Een hele geslaagde en gezellige trainingsdag. Vragen werden beantwoord, parcours werden gevaren, de drenkeling werd aan boord gehesen. Veel discussie en bewustworden. Een fantastische dag! Fantastisch dat X-yacht Almere hier aandacht aan besteedt.

Wij mochten voor zowel deze training als voor onze eigen training van de KNRM-Enkhuizen een reddingspop gebruiken. Grote dank hiervoor. Dit zorgde ervoor dat we niet alleen op procedure konden werken maar ook echt oefenen om iemand weer aan boord te krijgen. En het lukte!!
Wil jij MOB-trainen?
Denk je na het lezen van bovenstaande, mmm… misschien weet ik helemaal niet zo goed wat ik precies moet doen als er een MOB-situatie is. Wil je een training op je eigen schip of ga je huren en wil je een training op ons lesschip? Laat het dan weten zeilen@zeilschoolzuiderzee.nl. Wij kunnen je dan een op jou wensen en vaardigheden passende aanbieding maken.

En… als dit artikel je enigszins wakker heeft geschud, wellicht van onbewust naar bewust, stuur het dan door naar anderen voor wie het mogelijk ook interessant is. Ook jouw contacten doen we graag een aanbieding.
Meer blogs